Wat bedoel je? Problemen met communicatie bij (beginnende) dementie

Probleem: Als je zorgt voor iemand met dementie, wil je niet alles meer vertellen. Misschien omdat de ander het toch weer vergeet. Dat is een heel menselijke reactie. Maar besef: als je ziek bent, heb je nog steeds recht op informatie. Helemaal als die informatie over jezelf gaat.

Advies: Blijf zo lang mogelijk vertellen over beslissingen die je neemt voor de ander. Als het over hem of haarzelf gaat, wees dan zo eerlijk mogelijk. Verzwijg je soms dingen om de rust te bewaren? Dat is een logische reactie. Maar blijf altijd nadenken over waaróm je iets niet zegt.

Twee tips van ethicus Tim van Iersel:

• Je kunt ervoor kiezen om er alleen over te praten als de ander ernaar vraagt. Dat zorgt voor meer rust.
• Stel jezelf steeds de volgende vraag: ‘Ben ik een te vertrouwen persoon? Ben ik dat nog steeds als ik dit op dit moment verzwijg?’ Het is heel belangrijk dat je te vertrouwen bent. En ook als je sommige dingen niet steeds opnieuw vertelt, ben je nog steeds te vertrouwen.

Lees ook eens het artikel ‘Vraag: Moet ik de diagnose dementie blijven herhalen?’ of het artikel 'Vraag: Kies ik voor eerlijkheid of voor rust?'

Probleem: Soms vertelt iemand met dementie iets dat niet klopt. Het lijkt op liegen. Maar dat is het niet. Dementie zorgt ervoor dat je dingen vergeet. Je hersenen vullen die gaten zelf in met andere informatie. Soms ook met informatie die niet klopt. Dat heet confabuleren. Iemand met dementie doet dit niet expres. Het is iets waar hij of zij geen invloed op heeft.

Advies: Als je je geheugen verliest, is dat naar. Zonder dat je het expres doet, zoek je houvast en ga je dingen invullen. Je brein ‘verzint’ verklaringen (confabuleren). Het is dus iets anders dan liegen. Daarom noemen sommige experts het ook wel 'eerlijk liegen.' Want in de beleving van de persoon met dementie klopt het gewoon. Wat moet je doen? Ga in ieder geval niet in discussie. Verbeteren is ook niet goed. Dat zorgt voor irritatie en het helpt niets. Soms kun je een beetje meegaan in de belevingswereld van de persoon met dementie. In onderstaande video vertelt Angela hoe zij dat doet:

Probleem: Als je dementie hebt, kan een gesprek voeren steeds lastiger worden. Je haalt misschien zinnen door elkaar. Je vergeet woorden of weet niet hoe je iets moet zeggen. Of je weet het wel, maar je krijgt het woord niet over je lippen. Dat komt allemaal door hersenschade. Als je praat met iemand met dementie, kan dat lastig zijn. Zo lastig, dat je soms liever niet begint aan een gesprek of een vraag.

Advies: Als je met de ander praat, maak dan altijd oogcontact. Spreek in korte zinnen en over één onderwerp tegelijk. Het liefst over een onderwerp in het hier-en-nu. Stel vragen die de ander met ‘ja’ of ‘nee’ kan beantwoorden. Lichaamstaal wordt bij dementie belangrijker. Wil je meer tips? 

Probleem: Steeds dezelfde vraag stellen? Soms komt dat omdat je met dementie vergeet dat je diezelfde vraag net ook al hebt gesteld. Maar het heeft meer oorzaken. Het kan ook te maken hebben met en beroep of hobby van vroeger. Herhaalde vragen (en bewegingen) kunnen een teken zijn van angst of verveling.

Advies: Probeer rustig te blijven reageren. Ga niet in discussie. Probeer intussen de oorzaak te achterhalen. Het kan verwarring zijn, maar er kan ook een oorzaak zijn waar je niet meteen aan denkt. Zorgen of stress, bijvoorbeeld.

Probleem: Bellen of appen kan lastiger worden voor iemand met dementie.

Advies: Er bestaan telefoons die makkelijker zijn in gebruik dan een gewone telefoon. Bijvoorbeeld met fototoetsen. Ook zijn er tablets speciaal voor mensen met dementie. Op de hulpmiddelenwijzer van Vilans vind je een overzicht van handige producten. Ook producten die je misschien nog niet kent.