Wat is de ziekte van Alzheimer?

Alzheimer is een vorm van dementie. Bij dementie raken de hersenen beschadigd. Bij de ziekte van Alzheimer zijn het twee soorten eiwitten die de schade veroorzaken. De ziekte van Alzheimer begint vaak sluipend, met geheugenproblemen. De ziekte zorgt ervoor dat je steeds meer afhankelijk wordt van mensen in je omgeving. 

Bekijk de video, daarin leggen we uit wat de ziekte van Alzheimer is.

• Geheugenproblemen: Nieuwe informatie onthouden gaat steeds moeilijker. Het valt bijvoorbeeld op dat mensen met (beginnende) alzheimer meermaals dezelfde vragen stellen. Of steeds vaker afspraken vergeten. Opvallend is dat oudere herinneringen juist niet zo snel verloren gaan.
• ‘Gewone’ dingen kosten meer moeite: Jezelf verzorgen, het huishouden op peil houden, maar ook een gesprek volgen en plannen maken.
• Problemen met taal en praten: Moeite om de juiste woorden te vinden, te begrijpen en op de juiste manier te gebruiken in een zin. Dat noemen we ook wel afasie.
• Verdwalen: De omgeving niet goed herkennen en daardoor verdwalen. Ook al ken je de plek al jaren.
• Verwarring over de tijd: Welke dag, maand of jaar is het? Ook klokkijken gaat opeens moeizaam. Net als weten of het ochtend, middag of avond is.
• Voorwerpen en geluiden niet meer herkennen:  En niet meer begrijpen waar bepaalde voorwerpen voor bedoeld zijn. We noemen dat ook wel agnosie.
• Moeite met simpele handelingen: Zoals kleding aan- of uittrekken, gaat steeds moeilijker. Het is lastig om de volgorde te bepalen en daardoor lukt het niet. We noemen dat ook wel apraxie.
• Het karakter verandert: Alzheimer kan iemand onrustig maken, maar ook achterdochtig of agressief. Wat ook voorkomt: helemaal nergens zin in hebben. Lusteloosheid. Dat noemen we ook wel apathie. Dan trekt iemand zich terug, wordt onverschillig en verzorgt zichzelf niet meer goed.
• Stemmingsveranderingen of depressie: Wie eerst heel vrolijk was, is nu opeens heel somber of stil.

Hoe krijg je de ziekte van Alzheimer? Daar wordt volop onderzoek naar gedaan, maar het is nog altijd niet helemaal duidelijk. Wat we wel weten, is wat er in de hersenen gebeurt.

• Bij de ziekte van Alzheimer ontstaan er in de zenuwcellen van de hersenen ophopingen van een twee soorten eiwitten. Amyloid-eiwitten en tau-eiwit. Beide soorten heb je sowieso in je hersenen, maar bij gezonde mensen worden ze afgebroken. Bij mensen met de ziekte van Alzheimer gaat dat mis. De eiwitten hopen zich op. Die ophopingen veroorzaken schade aan de hersenen.
   
• De hersenen bestaan naast zenuwcellen ook uit gliacellen. Deze helpen (onder andere) mee met het afbreken van de hierboven genoemde amyloid-eiwitten. Bij de ziekte van Alzheimer gaan ze soms té hard aan het werk. Zeker als er al sprake is van veel ophopingen. De gliacellen werken dan zo agressief, dat ze de ziekte van Alzheimer juist versnellen.

Wil je meer lezen over de hersenen en de ziekte van Alzheimer? Lees dan het artikel Oorzaken Alzheimer op de website van Alzheimer-Nederland.

In het begin merk je vaak nog niet zoveel. Hoe meer tijd er verstrijkt, hoe duidelijker de verschijnselen worden. Bij sommige mensen verloopt de achteruitgang heel snel, terwijl anderen nog jarenlang een redelijk gewoon leven kunnen leiden.

Uiteindelijk kun je met alzheimer niet meer zelfstandig functioneren en heb je steeds meer hulp van anderen nodig. Wil je meer lezen over het verloop van de ziekte van Alzheimer? Lees dan het artikel 'Het verloop van de ziekte van Alzheimer'.

Helaas is er nog geen medicijn dat de ziekte van Alzheimer kan genezen. Wel bestaan er medicijnen die de ziekte kunnen vertragen of verschijnselen kunnen verminderen. Hoe goed deze medicijnen werken, verschilt per persoon.

Bij de ziekte van Alzheimer schrijven artsen soms de volgende medicijnen voor:

• Galantamine
• Rivastigmine
• Donepezil
• Memantine

Wil je meer lezen over deze medicijnen? Kijk dan eens op de pagina Medicatie.

Soms schrijft een arts ook medicijnen voor die niet zozeer tegen dementie helpen, maar wel het leven met alzheimer kunnen verbeteren. Bijvoorbeeld medicijnen tegen somberheid, pijn, slapeloosheid of angst.

Daarnaast is er nog veel dat je kunt doen om het leven met de ziekte te verbeteren. Voor  mensen met (beginnende) dementie die thuis wonen zijn er veel mogelijkheden voor dagbesteding, activiteiten en ondersteuning. Denk bijvoorbeeld aan zorgboerderijen en ontmoetingscentra in de wijk. Wil je hier meer over weten? Kijk dan eens op de pagina 'Dagbesteding voor mensen met dementie'.

• Alzheimer is in de meeste gevallen niet erfelijk. In sommige gevallen speelt erfelijkheid wel een rol. Meestal gaat het dan om een bepaalde genetische vorm van alzheimer op jonge leeftijd.
• Los van erfelijkheid speelt vooral leeftijd een rol. Hoe ouder je wordt, hoe groter de kans op alzheimer. Wil je meer lezen over erfelijkheid bij dementie? Lees dan het artikel 'Erfelijkheid bij dementie'.